Tāina o le tatau Samoa - HE2948
Information about Samoan traditional tattooing
The full resource:
Tāina o le tatau Samoa
‘O le ā le Tatau?
O le tatau o le lā’ei Samoa moni ‘ua fa’atinoina lona tāina i ‘auala fa’asāmoa ma’ua sili atu nei i le lua afe tausaga. E tele tagata Pasefika ‘ua tātāina a lātou tatau fa’aleagānu’u.
‘O ai e fa’atinoina le tāina o le tatau?
O le tā tatau a Sāmoa ‘ua ta’ua o le Tufuga. O lenei tōma’i e tu’u fa’asolo mai le tufuga i lona atalii, e ā’oga fa’ata’ita’i ai i le tāina o le tatau (pe’a) mai le tele o tausaga. O tufuga ‘ua a’oa’oina ma fa’aaluina le tele o taimi e a’oa’o ma fa’amāsani ai i le tāina o mamanu e fa’aaogāina ai le au.
E fa’apēfea ona fa’atinoina le tāina o le tatau?
O le au e fausia mai i nifo o pua’a ta’avao ‘ua fa’amataina ma ‘ua saisai’ina fa’atasi ma se fāsi una o le laumei i se ‘au lā’au. ‘Ua fa’aaogāina e le tufuga se lā’au ‘ua taua o le sausau e tātā ai le au ua fufui’ina i le lama e fa’ailoga ai le mamanu i le pau o le tino.
Fa’afitauli (A’afiaga)
O tāga tatau fa’alēagānu’u e i ai ona fa’afitauli.O le fa’amanuaina o le pa’u, o lona uiga ‘ua fa’afaigōfieina ona a’afia i siama. O le a’afiaga o manuaga o le pa’u e o’o ina fa’atupulaia ai ma’i ma mā’ila’ila ai le tino.
E o’o lava i vāega o le toto ‘ua i ai lona a’afiaga e mafai ona pipisi atu ai siama:
- O siama ‘ua fa’asalalauina i le toto o lo’o i ai:
- O siama e mafua ai a’afiaga o le pau
- O a’afiaga o ne’i siama e ono maua ai i le Ate fefete B ma le C ma o’o ina le mafai ai ona toe togafitia pe maua ai fo’i i le kanesa.
- O siama o le HIV e tupuga mai ai le AIDS.
O le tū ma le aga o le tāina o le tatau e fa’aaogāina ai le au ma le lama ‘ua fa’afaigatā ai ona fa’aitiitia nisi o a’afiaga mai siama o le toto’ ua pisia. O le lava o le silafia o le tufuga i ‘auala o le soifua mālōlōina e mafai ona fa’aitiitia ai fa’afitauli.
Pe’ā fia tāina sau tatau…
- O lou lava tino, ma o lau lava filifiliga. Sā’ili ni fa’amatalaga e fe’soasoani mō se filifiliga atamai. E taua ona fa’amautinoa e lau tufuga le lelei ona tāina o lau tatau i se ‘auala saogalēmu.
- Ia muamua ona va’ai ma talanoa i lau foma’i fa’ale’āiga ‘aemaise lava pe afai ua e mana’o i se tatau (pe’a).
Fa’atalatalanoa ni a’afiaga o le soifua mālōlōina e i ai le (ma’i suka) po’o ni popolega e ono āfāina ai lou vave malosi pe afai e uma ona taina lau tatau.
‘O ā ni lagona e tulai mai
‘Aua e te fefe i le fesiligia o lau tufuga tā tatau
- E taua le mamā o le tino a’o le’i ‘āmataina lau tatau, ia muamua tā’ele, fa’aaogā le fasimoli, fufulu mamā lelei le pau a’o le’i āmatalia le tatau.
O le Tufuga ma le autāpe’a e tatau ona:
- Fe’soasoani e fa’amālamalamaina le fa’agasologa ma le fa’atinoina o le tatau, o ni fa’afitauli e ono a’afia ai, ma se fe’soasoani pe’ā mana’omia.
- Ia fa’aaogā totigi lima e lafoāia pe’ā ‘uma ona fa’aaogāina ma tioata e puipuia ai mata.
- Ia mamā ma ia sā le ulaula i totonu o le potu.
- Ia fufulu mamā (fa’availā’au) au ma mea faigāluega ma teu lelei i se apimau (pusa)
- Ia tu’u ‘ese’eseina mea faigāluega ua ‘ele’elea ma ‘ie’ie ua pisipisia i le toto mai i lāpisi māsani a le ‘āiga.
- Ia fa’amālamalama lelei ia te oe le tausiga o le tatau (pe’a) pe’ā māe’a ona tāina ina ia fa’aitiitia ai le tīgā mai ni a’afiaga i siama.
- Ia i ai se lua feūtagaina lelei ma le tufuga i taimi o so’otaga po’o vāitā o le tāina o le tatau. E fautuaina ia vaa’ia lelei lau tatau i so’otaga a’o le’i toe āmatalia le tāina o le tatau..
- Ia fa’aaogāina le lama fou i le tāina o le au tatau i taimi uma o tā’aga.
Tausia lelei o le tatau pe’ā māe’a ona tāina
- Fufulu mamā ou lima a’o le’i ‘āmatalia le tā’aga fa’apēnā fo’i pe’ā ‘uma le tāina o le tatau po’o le tāgofia fo’i o vāega o le tatau’ ua ‘uma ona tāina. Fufulu mamā le tatau i se vai.
- Fa’aaogā solo mamā i taimi ‘uma mo le tā’aga. Lāfoa’ia lāpisi mai i tāga tatau e ‘ese mai i lāpisi masani a le aiga.
- ‘Aua le fa’alāina le tatau
- Ia ‘ofuina pe lāvalavaina ia lāvalava e le āfāina ai le tatau. ‘Aua ne’i momoe fa’atasi pe fa’aaogāina fa’asolo atoa lāvalava ma solo tā’ele.
- ‘Aua ne’i valuina le tatau ‘ae ia ‘oti fa’apupu’u atigi lima ne’i manu’alia ai le tatau.
- E fautuaina ia inumia fuālā’au o vāega tīgā o le tino pe’ā mana’omia po’o le fa’afeso’ota’i o lau foma’i fa’ale’āiga.
O fa'ailoga va'aia o le a'afiaga o le tatau e aofia ai le: fufula ma 'ua tīgā, 'aloua ma 'ua fiva, (fa'alogoina o le vevela ma le malūlū), manava tatā ma ma'i sua.
'Afai o i ai ni ou popolega i lou soifua mālōlōina, 'ua tatau ona fa'afeso'ota'i vave loa lau foma'i fa'ale'āiga ma ia tauina fo'i i lau tufuga tā tātau.