Meningococcal Disease - Don't Wait, Take Action - Māori version - HE2419
This resource relates to the following topics:
Nā te Mate Kiriuhi Kakā ka puta ko te mate kiriuhi ua kakā. Information about the symptoms of meningococcal disease and what to do if someone has them. Seek medical advice quickly.
The full resource:
Nā te Mate Kiriuhi Kakā ka puta ko te mate kiriuhi ua kakā
Kaua e tatari – kia tōtika te mahi i taua wā tonu
Ahakoa ki tō whakaaro kua werohia te tangata.
- He tino tere te mate kiriuhu kakā, ka hemo pea te tangata, ka tino hauā rānei.
- Rapu āwhina i taua wā tonu ina kitea tētahi, ētahi rānei o ngā tohumate e whai ake nei.
- Kāore pea ēnei tohumate katoa e kitea ai i te wā kotahi.
Ngā tohumate i ngā pēpi
- He kirikā teitei (he mātao hoki pea ngā ringa me ngā waewae, e wiriwiri ana rānei)
- He hiamoe, he pīngore, he uaua rānei te whakaoho
- He tangi rerekē
- Kua mārō te kakī
- Ka mamae i te kaha o ngā kā
- Kei te ruaki
- Kāore i te kai
- I ētahi wā, ka puta mai ētahi iraira whero, waiporoporo rānei, he marū rānei i te kiri
Ngā tohumate i ngā taiohi me ngā pakeke
- He kirikā teitei, he ngāhoahoa hoki
- He pōnānātanga, he hiamoe hoki
- He mamae ngā hononga, kua kōrangaranga ngā uaua
- Kua mārō te kakī
- Ka mamae i te kaha o ngā kā
- Kei te ruaki
- I ētahi wā, ka puta mai ētahi iraira whero, waiporoporo rānei, he marū rānei i te kiri
Ehara i te mea ka whai iraira ngā tāngata katoa kua pāngia e te mate kiriuhi kakā. Kaua rawa e tatari kia puta mai ngā ira i mua i te tiki āwhina.
Waea koreutu ki Healthline i ngā haora 24 ia rā: 0800 611 116
Kaua e tatari – kia tōtika te mahi i taua wā tonu
Mēnā kei te māuiui koe, tētahi tangata i tō kāinga rānei ki tētahi, ētahi rānei o ngā tohumate e whakaatu ana i tērā atu whārangi, kia wawe tonu tō mahi.
- He maha ngā momo mate kiriuhi kakā. Ka taea tonutia e te tangata te whai mate kiriuhi kakā ahakoa kua werohia ki tētahi momo mate kiriuhi kakā.
- Kāore ngā pēpi me ngā tamariki i te werohia ki te mate kiriuhi kakā i ngā wā katoa.
- Kia kakama, ahakoa kei te tino mōhio rānei koe he mate kiriuhi kakā.
- Mēnā he mate whawhati, waea atu ki 111 ka pātai atu mō tētahi waka tūroro.
- Waea tōtika atu ki tētahi tākuta, pokapū hauora ahiahi rānei, te nama Healthline (0800 611 116) rānei, ahakoa i te rā, i te pō.
- Whākina mai he aha ngā tohumate.
- Ki te tukuna te tangata ki te kāinga e te tākuta, me mātakitaki tonu i a ia. Kaua e waiho me tana kotahi.
- Ki te kino haere te mate, hoki tōtika ki te tākuta, ki te hōhipera rānei. Me aro wawe mai rātou ki te tūroro. Haria tēnei kāri hei āwhina i a koe ki te whakamārama te mate.
Waea koreutu ki Healthline i ngā hāora 24 ia rā: 0800 611 116 – ahakoa kua kitea kētia e te tākuta, e te nēhi rānei.